Latarnia Krynica Morska
Dane kontaktowe
82-120 Krynica Morska
Godziny otwarcia
Cennik
Wody Zatoki Gdańskiej oddzielone są od Zalewu Wiślanego mierzeją z wysokimi wydmami porośniętymi w przeważającej mierze lasami iglastymi. Średnia wysokość mierzei wynosi 20-25m. Jedno z wyższych miejsc na mierzei (wydma około 29 metrów wysokości), znajdowało się około 500m na północny-wschód od miejscowości Kahlberg, obecnie Krynica Morska (do 1958 r. Łysica). Miejsce to wybrano na lokalizację latarni morskiej, która swym zasięgiem, umożliwiałaby żeglugę bezpieczniejszą nocą nie tylko w południowo-wschodniej części Zatoki Gdańskiej ale również na wodach Zalewu Wiślanego.
Ówczesna administracja morska, sprawująca nadzór nad tym akwenem mieszcząca się w Neufahrwasser (obecnie Gdańsk Nowy Port) zleciła wybudowanie wieży i budynku techniczno – socjalnego elbląskiemu przedsiębiorcy budowlanemu Edwardowi Stachowi. Prace rozpoczęto z początkiem czerwca 1894 r. Ze względu na brak w okolicy odpowiednich materiałów budowlanych cegłę sprowadzono z cegielni w Matarni k.Gdańska, a elementy granitowe z Drezna. Na czworokątnym cokole zbudowano okrągłą, 18 m wysokości wieżę zakończoną ośmiokątnym granitowym gzymsem, gdzie umieszczono laternę wykonaną w Gdańsku. Po niespełna roku od rozpoczęcia budowy w laternie na poziomie 48m n.p.m. zainstalowano aparat Fresnela III klasy (ogniskowa 500 mm) dostarczony przez firmę z Rathenow koło Berlina. Źródłem światła był palnik żarowy zasilany benzolem (ciecz, mieszanina zawierająca głównie benzen, toluen i ksylen…). Oddana do użytku latarnia miała światło o charakterystyce błyskowej (po 2s świecenia następowała 4s przerwa) i zasięgu 18 Mm. Pierwsze zaświecenie światła odbyło się 1 maja 1895 r. i było widziane na wodach Zatoki Gdańskiej i Zalewu Wiślanego. Po wschodniej stronie do wieży przylegał budynek zaplecza technicznego. Cały obiekt był dwukolorowy: wieża z czerwonej cegły i laterna pomalowana na szaro pod kolor użytych elementów z granitu. Widok latarni morskiej od strony południowej z okresu 1895 – 1945 ilustruje poniższa pocztówka, której wydawcą był Paul Wedekind z Elbląga. Pocztówka została użyta w obiegu pocztowym 06.09.1910 r.
Obsługa światła zainstalowanego w 1895 r. była bardzo skomplikowana i wymagała ciągłego dozorowania. Dysze w palniku zatykały się i światło gasło. Zagrażało to ciągłości pracy latarni. Aby ciągłość latarni została utrzymana zastosowano inny rodzaj paliwa. W miejsce używanego dotychczas benzolu zastosowano skroplony pod ciśnieniem gaz. Butle z gazem umieszczono w piwnicy dotychczas przeznaczonej do przechowywania benzolu. Instalację gazową wykonała firma Juliusa Pintscha z Berlina. Rozwiązanie to spowodowało zmniejszenie obsady latarni o jedną osobę gdyż teraz światło nie wymagało już ciągłej obserwacji palnika lecz wystarczyło okresowe sprawdzanie co 6 godzin. Wprowadzona 5 grudnia 1928 r. zmiana zasilania źródła światła zmieniła także jego charakterystykę. Nowa charakterystyka to 2s światła i 9,5s przerwy. Dotychczasowe źródło światła nie zostało zdemontowane i w ten sposób uzyskano światło rezerwowe na wypadek awarii nowo zamontowanego sprzętu. Nowe, gazowe źródło światła miało jednak bardzo poważny mankament. W miesiącach zimowych występowało zjawisko skraplania się pary wodnej powodując jej zamarzanie na szybach laterny przy temperaturze minus 15˚C i zmniejszenie zasięgu świecenia a zainstalowanie centralnego ogrzewania w latarni spowodowało powstawanie cienkiej warstwy lodu już przy temperaturze zewnętrznej minus 5˚C. W celu niedopuszczenia do zmniejszenia zasięgu światła wskutek skraplania się pary wodnej zaniechano ogrzewania latarni od sezonu 1931/32. Zelektryfikowanie wzgórza latarni nastąpiło w grudniu 1938 r. Zmianę źródła światła na zasilanie elektryczne przerwała wojna 1939-1945. Latarnia działała do lutego 1945 r. Wyzwolenie przyniosło utratę latarni. Wycofujący się żołnierze hitlerowskiego okupanta zaminowali cały obiekt. Gdy żołnierze wojsk radzieckich zdobyli latarnię morską wówczas nastąpiła eksplozja. Pod gruzami zginęli żołnierze, którzy pochowani są na sąsiadującym z latarnią cmentarzem.
Południowo-wschodnia część Zatoki Gdańskiej i Zalew Wiślany pozostały bez latarni morskiej. Decyzją Urzędu Morskiego w Gdyni zainstalowano prowizoryczne nawigacyjne światło acetylenowe. Zostało ono umieszczone na wieżyczce wzniesionej na dachu werandy domu wczasowego „Bałtyk” w miejscowości Łysica (od 1958r. Krynica Morska). Program reaktywowania latarni morskich realizowany po II wojnie światowej przez Administrację Morską zdecydował o budowie nowej latarni. Zakład Budownictwa Politechniki Gdańskiej pod kierownictwem prof. Stanisława Puzyny (1883-1955) opracował oryginalny i nowatorski projekt. Ze względu na małe zróżnicowanie wysokościowe Mierzei Wiślanej decyzja lokalizacji nowej latarni nie była skomplikowana. Wybrano miejsce zburzonej latarni i obok ruin zbudowano nową latarnię. Konstrukcja latarni morskiej to 26,5m wysokości wieża o średnicy 6m u dołu i 4,5m u góry przykryta stożkowym dachem. Wieżę wykonano z betonowych pustaków. 84 stosunkowo wąskich stopni, zabezpieczonych barierą, prowadzących na górę zostały osadzone na wewnętrznej ścianie wieży. W latarni umieszczono urządzenie optyczno-świetlne składające się z cylindrycznej soczewki o średnicy 500mm i dwupozycyjnego zmieniacza z 2 żarówkami o mocy 1000W/220V każda. Uroczystego zaświecenia światła latarni dokonał dyrektor Gdańskiego Urzędu Morskiego kpt. ż. w. Waldemar Wallas w dniu 25 sierpnia 1951 r. o godz. 18.57.
Oprócz systemów optycznych określenia pozycji na morzu w II pol. XX w. stosowano także systemy radiowe. Latarnia morska w Krynicy była jedną z wielu, na której zainstalowana była radiolatarnia. W latach 1957 – 1997 spełniała taką funkcję w łańcuchu radiolatarni Zatoki Gdańskiej wysyłając w eter rozpoznawczy sygnał „KM” wg. alfabetu Morse’a. Czas nadawania sygnału podczas pogody cztery razy na godzinę, a mianowicie o 02, 08, 32 i 38 minucie każdej godziny, a podczas mgły co 6 min. zaczynając w 02 minucie każdej godziny. Nawigatorzy rozpoznawali ten radiowy sygnał: „-.—„ (kreska, kropka, trzy kreski). To Krynica Morska. Zdemontowane elementy radiolatarni i masztu znajdują się obecnie w Muzeum Latarnictwa w Rozewiu.
Przy dobrej pogodzie i korzystnym oświetleniu latarni przez Słońce z południowych brzegów Zalewu Wiślanego (około 5-6 Mm) można dostrzec, że „Strażniczka mierzei” jest pomalowana na czerwono.
Turyści są zawsze mile oczekiwani przez obsługę latarni. W letnim sezonie turystycznym wieża jest otwarta dla zwiedzających. Z galerii widokowej, przy dobrej pogodzie widać: Gdańsk, budynki torpedowni w Gdyni Oksywiu i Gdyni Babich Dołach, otwartą przestrzeń Zatoki Gdańskiej z jednej strony oraz Zalew Wiślany od Katedry we Fromborku, przez Tolkmicko do Wzgórz Wysoczyzny Elbląskiej z drugiej. W nocy można dostrzec światła latarni w Helu, ale to jest przywilejem tylko latarników.
Administratorem latarni w Krynicy Morskiej jest Urząd Morski w Gdyni. Latarnię udostępniono do zwiedzania dla ruchu turystycznego przez Biuro Hydrograficzne Rzeczypospolitej Polskiej w Gdyni od 1 czerwca 1992 r.
Miarą zainteresowania latarnią w Krynicy Morskiej są liczni turyści odwiedzający w okresie letnim Mierzeję Wiślaną. Świadczy to o ogromnej potrzebie udostępniania obiektów dziedzictwa morskiego do zwiedzania.
Towarzystwo Przyjaciół Narodowego Muzeum Morskiego zaprasza od lat, do latarń morskich udostępnionych do zwiedzania w Krynicy Morskiej, Stilo, Rozewiu i Helu
Rok budowy | 25.08.1951 |
Wysokość wzgórza | 29 m n.p.m. |
Wysokość wieży | 27 m |
Wysokość instalacji światła | 53 m n.p.m. |
Zasięg światła latarni | 19,5 mil morskich |
Charakterystyka światła | 2 + (2) + 2 + (6)=12s |
Opis latarni | Okrągła wieża pomalowana na czerwono z białą galerią |
Położenie latarni | 500 m na północny wschód od Krynicy Morskiej |
Rodzaj urządzenia optycznego | Soczewka cylindryczna z żarówką 1000W |
Lp. | Nazwisko i imię | Okres pracy |
1. | Śmigielski Jan | 18.03.1950 r. – 07.08.1954 r. |
2. | Demond Hipolit | 21.05.1951 r. – 14.03.1953 r. |
3. | Pakulski Krzysztof | 01.07.1951 r. – 24.04.1954 r. |
4. | Makowski Michał | 22.03.1952 r. – 15.10.1952 r. |
5. | Miller Franciszek | 20.06.1952 r. – 15.09.1960 r. |
6. | Kryszczuk Konstanty | 15.10.1952 r. – 30.11.1956 r. |
7. | Kurowski Edmund | 20.01.1955 r. – 25.05.1964 r. |
8. | Piotrowski Henryk | 21.07.1956 r. – 05.02.1959 r. |
9. | Gambusch Jan | 01.05.1957 r. – 21.09.1961 r. |
10. | Fornalik Zbigniew | 21.08.1959 r. – 21.03.1985 r. |
11. | Marczyk Andrzej | 20.04.1961 r. – 27.06.2008 r. |
12. | Janczyszyn Józef | 16.06.1961 r. – 31.12.1981 r. |
13. | Banaszak Kazimierz | 07.09.1964 r. – 01.10.1964 r. |
14. | Kacpura Jan | 01.04.1964 r. – 31.01.1992 r. |
15. | Broniszewski Milan | 01.02.1982 r. – 13.09.1987 r. |
16. | Fornalik Jerzy | 02.05.1985 r. – 31.07.1985 r. |
17. | Włoch Andrzej | 01.11.1985 r. – nadal |
18. | Serafin Mirosław | 02.06.1989 r. – 30.12.1991 r. |
19. | Małecki Krzysztof | 15.07.2008 r. – nadal |
1892-1893 | Opracowanie koncepcji oznakowania nawigacyjnego Zatoki Gdańskiej. |
1894 | Decyzja budowy latarni na wzgórzu na płn-wsch. od miejscowości Kahlberg (obecnie Krynica Morska). |
czerwiec 1894 | Rozpoczęcie budowy latarni. |
wiosna 1895 | Montaż laterny wykonanej w Gdańsku i montaż aparatu Fresnela III klasy, śr. 500mm. |
01.05.1895 | Oddanie latarni morskiej do użytku. Charakterystyka światła : 2s światło, 4s przerwa. |
1928 | Zmiana zasilania źródła światła. Zamiast benzolu rozpoczęto używać gazu. Powstanie rezerwowego źródła światła. Zmiana charakterystyki na 2s światło, 9,5s przerwa. |
1931-1932 | Zaprzestanie ogrzewania wieży latarni. |
1938 | Elektryfikacja wzgórza latarni. |
1945 | Zaminowanie latarni przez wojska niemieckie. |
1945 | Detonacja ładunków i zniszczenie latarni. |
1948 | Zainstalowanie na domu wczasowym „Bałtyk” w Łysicy (zmiana nazwy na Krynica Morska w 1958) światła nawigacyjnego. |
1950 | Decyzja Urzędu Morskiego o odbudowie latarni. |
1950 | Opracowanie projektu latarni przez Stanisława Puzynę, kierownika Zakładu Budownictwa Politechniki Gdańskiej. |
1951 | Budowa latarni morskiej. Kolor latarni – biały. |
25.08.1951 | Uruchomienie latarni morskiej o godz. 18.57. Soczewka cylindryczna i lampa 1000W. |
1957 | Uruchomienie radiolatarni Krynica Morska w łańcuchu z radiolatarniami Hel i Rozewie. Sygnał „KM”. „-.—„ (kreska, kropka, trzy kreski) wg. alfabetu Morse’a. Kolor latarni czerwony. |
01.06.1992 | Udostępnienie latarni morskiej do zwiedzania przez turystów. |
1996 | Remont kompleksowy latarni i budynku technicznego. |
1997 | Podwyższenie barier galerii widokowej i schodów. |
1997 | Zakończenie prac radiolatarni dla celów nawigacyjnych. Demontaż urządzeń nadawczych i masztu radiowego. |
2001 | Wykonanie prac adaptacyjnych dla ruchu turystycznego z funduszy TPCMM. |
maj 2003 | Montaż radaru w ramach systemu VTS. |
2005 | Malowanie wieży latarni. |
2009 | Docieplenie i malowanie wieży latarni. |
październik 2013 | Remont wieży latarni morskiej – zakończony. |
21.10.2013 | Zakończono remont wieży latarni morskiej w Krynicy Morskiej. Remont był sfinansowany przez TPCMM. |
30.05.2014 | Wymiana radaru systemu VTS Zatoka Gdańska. |
01.07.2021 | Epidemia koronawirusa opóźniła otwarcie latarni dla ruchu turystycznego dopiero od 1 lipca. Wymagania Sanepidu nakładają obowiązek noszenia maski w trakcie pobytu w latarni i zachowywanie odległości 2 m pomiędzy zwiedzającymi. |