10 listopada 2023 r. w głównej siedzibie Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku odbyło się uroczyste odsłonięcie popiersia upamiętniającego jedną z najważniejszych postaci w historii polskiej niepodległości – Ignacego Jana Paderewskiego. Tym samym wybitny polityk i niestrudzony orędownik dostępu niepodległej Polski do morza został w Gdańsku po raz pierwszy uhonorowany pomnikiem.
Podczas uroczystości, która zgromadziła pełną salę konferencyjną Narodowego Muzeum Morskiego, gości witał jego dyrektor, dr Robert Domżał. (Dop. red. CS).
Okolicznościowe mowy wygłosili Aleksander Jankowski – II Wicewojewoda Pomorski oraz Wiceprezydent Gdańska Piotr Borawski, po wystąpieniach zaprezentowano fragment filmu „Sonata księżycowa”, na którym Ignacy Jan Paderewski wykonuje trzy utwory fortepianowe – piękny i wzruszający dokument fabularyzowany. Przemawiał również Prezes Towarzystwa Przyjaciół NMM dr Fryderyk Tomala. (Dop. red. CS).
Sympatycznym akcentem spotkania stało się odznaczenie (wyraźnie zaskoczonego) prezesa Tomali złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis, nadawanym przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. (Dop. red. CS).
Najnowszą publikację TPNMM, zatytułowaną „Ignacy Jan Paderewski o wolną Polskę z dostępem do morza” omówił szeroko red. Waldemar Borzestowski. Następnie wszyscy udali się do sali Arsenału, gdzie po wypowiedzi autora popiersia Profesora Jana Szczypki, dokonano jego odsłonięcia rękoma dr. Jerzego Litwina, dr. Fryderyka Tomali oraz dyrektora dr. Roberta Domżała. (Dop. red. CS).
Gdański pomnik wybitnego Polaka
Inicjatorem i jednocześnie fundatorem popiersia jest Towarzystwo Przyjaciół Narodowego Muzeum Morskiego. Sam pomysł, by w widoczny sposób upamiętnić wielkiego Polaka w Gdańsku, narodził się już w 2020 r., przy okazji realizowanej przez Muzeum wystawy „Puck 10 lutego 1920 oczami świadków”. – 100-lecie odzyskania przez Polskę dostępu do morza stało się dla nas impulsem do przypomnienia wielkiej roli, jaką w procesie przywracania naszej ojczyźnie dostępu do Bałtyku odegrał Ignacy Jan Paderewski – mówi dr Robert Domżał, dyrektor NMM. – Początkowe zamierzenia, by uhonorować go pełnowymiarowym pomnikiem w przestrzeni miejskiej, nie powiodły się. Stąd finalnie zdecydowaliśmy się na koncepcję pokazania tej postaci w naszej przestrzeni muzealnej, w sali Arsenału w Spichlerzach na Ołowiance – dodaje dyrektor.
Wierny wizerunek w artystycznej formie
Popiersie, które już od soboty 11 listopada zwiedzający Muzeum mogą zobaczyć na żywo, jest zwycięską pracą rozstrzygniętego w czerwcu br. konkursu. Udział w nim wzięli artyści z całej Polski, nadsyłając łącznie 26 projektów rzeźb. Jury, w którym zasiedli zarówno przedstawiciele Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, jak i Muzeum oraz Towarzystwa Przyjaciół, najwyżej oceniło pracę Jana Szczypki, profesora gdańskiej ASP, twórcy m. in. pomnika Jana Heweliusza przy Wielkim Młynie. Zgodnie z werdyktem, najwyższa spośród wszystkich zgłoszonych projektów atrakcyjność formy plastycznej zwycięskiej pracy łączy się z czytelnością ideową, ukazując wiele aspektów postaci oraz klarowność przekazu. Doceniono również oryginalną formę kompozycji oraz staranne dopracowanie rysów twarzy Ignacego Jana Paderewskiego. – W rzeźbie zawsze staram się sięgać do jak najbardziej obszernej dokumentacji; w tym przypadku zgromadziłem zdjęcia z różnych okresów życia postaci, od młodości, poprzez wiek dojrzały, aż po fotografie z czasu tuż przed śmiercią. Nigdy nie opieram się tylko na jednym wizerunku – wyjaśnia prof. Jan Szczypka. – Chciałem, żeby postać Paderewskiego była dumna, dostojna, żeby patrzyła w przyszłość z wizją Polski niepodległej. Myślę, że udało mi się to uzyskać. – dodaje artysta. Warto wspomnieć, że popiersie od samego początku było projektowane z myślą o jego przyszłym otoczeniu, czyli sali Arsenału i eksponowanych w niej zabytkach.
Na okoliczność wydarzenia Mennica Polska S.A. wybiła pamiątkowy medal poświęcony Wielkiemu Polakowi, który stał się bardzo miłą pamiątką (razem z omówioną wcześniej książką) dla uczestników uroczystości. (Dop. red. CS).
Na cześć wielkiego dyplomaty
Ignacy Jan Paderewski, pianista, kompozytor i premier Rzeczpospolitej Polskiej, już w trakcie I wojny światowej aktywnie zabiegał o niepodległość Polski i jej dostęp do morza. W tym kontekście niezwykle ważnym dokumentem jest memoriał z 1917 r., sporządzony przez Paderewskiego dla Thomasa Woodrowa Wilsona, prezydenta Stanów Zjednoczonych. Znalazł on swoje odzwierciedlenie w orędziu do Senatu, w którym prezydent Wilson zaprezentował 14-punktowy projekt uporządkowania sytuacji politycznej w Europie po I wojnie światowej. Wówczas to padły słowa: „Stworzenie niepodległego państwa polskiego na terytoriach zamieszkanych przez ludność bezsprzecznie polską, z wolnym dostępem do morza, niepodległość polityczną, gospodarczą, integralność terytoriów tego państwa ma być zagwarantowana przez konwencję międzynarodową”. – Upamiętniając pomnikiem Ignacego Jana Paderewskiego, pragniemy wyrazić nasze uznanie dla jego dyplomatycznej działalności oraz jego niezwykle skutecznego zaangażowania w zapewnienie Polsce dostępu do morza – podsumowuje dr Fryderyk Tomala, prezes Towarzystwa Przyjaciół NMM.
Tekst: materiały prasowe NMM
Zdjęcia i komentarz: Cezary Spigarski
